روشنایی اتاق عمل
روشنایی اتاق عمل باتوجه به نوع کاری که در آن صورت می گیرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در طراحی روشنایی اتاق عمل علاوه بر ضوابط معمول در طراحی روشنایی، موارد زیر نیز باید در نظر گرفته شده و رعایت شود:
نظر به این که تجهیزاتی همچون دستگاه های عکسبرداری اشعه ایکس، بیهوشی، تهویه و غیره نیز با سیستم روشنایی در اشغال فضای محدود سقف اتاق عمل مشترک خواهد بود، بنابراین به منظور تامین اهداف سیستم روشنایی لازم است ترتیب و محل استقرار تجهیزات روشنایی هماهنگ با سایر لوازم و دستگا هها با دقت تعیین و مشخص شود.
باتوجه به سطح بالای روشنایی عمومی اتاق عمل، موازنه درخشندگی اهمیت قابل ملاحظه ای دارد، بنابراین نسبت درخشندگی بین مناطق مختلفی که در دید جراح و اعضای تیم وی واقع می شود نباید از مقادیر زیر تجاوز نماید :
- نسبت درخشندگی محل جراحی و دایره جراحی از یک به سه
- نسبت درخشندگی دایره جراحی و میز جراحی از پنج به یک
- نسبت درخشندگی دایره جراحی و سطوح روشن تر اتاق از پنج به یک
وضعیت ظاهری بیمار نباید در زیر نور چراغ عمل با روشنایی عمومی اتاق عمل تغییر کند . بهترین روش برای انجام ای ن امر آن است که حرارت رنگ و رنگ نموداری روشنایی هر دو نوع چراغ مطابقت داده شود . به طور مثال اگر حرارت رنگ چراغ اصلی جراحی 4000 درجه کلوین باشد، روشنایی عمومی اتاق ممکن است با استفاده از لامپ های فلورسنت با حرارت رنگ مشابه تامین شود – که در این حالت باید لا مپ های فلورسنت دولوکس سفید مورد استفاده قرار گیرد. به طور کلی چراغ های فلورسنت در کلیه موارد دارای قا بلیت رنگ نموداری بسیار عالی است، لیکن این گونه چراغ ها باید چنان طراحی شود که اثرات الکترومغناطیسی آن در کار دستگاه های حساس الکترونیکی ایجاد اختلال نکند.
سیستم چراغ های ویژه جراحی باید حداقل 27 کیلولوکس نور در مرکز یک سطح کار 500 سانتی متر مربعی بر روی میز جراحی بوجود آورد . بدیهی است که این مقدار روشنایی برای جراحی های عمومی قابل استفاده خواهد بود و در موارد تخصصی به روشنایی بیشتری تا حدود 100 هزار لوکس نیز خواهد بود.
روشنایی اتاق عمل باید به گونه ای طراحی شود که سایه های سر و دستان جراح یا تجهیزات مورد استفاده وی مانع از رویت او نشده و بافت ها، اندام ها و خون به رنگ واقعی دیده شود.
حرارت ناشی از چراغ های جراحی نباید باعث ایجاد سوزش بر روی سر یا گردن جراح ی ا تیم جراح شود . همچنین یکنواختی روشنایی سطح کار باید به گونه ای باشد که برانداز کردن محدوده آن نیاز به صرف وقت برای تطابق چشم ها نداشته باشد. جراح باید در صورت لزوم به سهولت بتواند بدون ناراحتی ساعت ها به کارش ادامه دهد.
همچنین حرارت چراغ ها نباید به گونه ای باشد که ایمنی بیمار را به مخاطره اندازد . بافت های مورد جراحی نباید در معرض
حرارت زیاد، خشک شدن یا انرژی ماورای بنفش قرار گیرد.
در اتاق های عمل و زایمان سطوح داخلی اتاق و همچنین رنگ پوش شهای پارچه ای و روپوش های بیمارستانی باید به قرار زیر انتخاب شود :
- سقف ها به رنگ مایل به سفید با انعکاس 90 درصد یا بیشتر
- دیوارها با سطوح غیربراق (مات) و به رنگ روشن با انعکاس 60 درصد
- کف ها با انعکاس ترجیحاً 20 تا 30 درصد و ممکن است بر حسب امکانات موجود تا انعکاس 8 درصد نیز انتخاب شود.
- روپوش های بیمارستانی و پوشش های پ ارچه ای مورد استفاده در جراحی، معمولاً به رنگ تیره آبی – سبز، فیروزه ای یا خاکستری با انعکاس 30 درصد و کمتر
انتخاب نوع چراغ ها
عوامل تعیین کننده در زمینه انتخاب نوع چراغ ها برای موارد مختل ف عبارت است از : معماری ساختمان، نوع سقف، نوع و خصوصیات استفاده از محل، دکوراسیون، رنگ محیط و بالاخره تا اندازه ای نیز نظر طراح؛ لیکن به طور کلی، در بیمارستان ها، بنابر احتیاجات و خصوصیات هر قسمت، باید بر حسب مورد از چراغ های زیر استفاده شود :
نور موضعی برای اتاق های عمل، زایمان ، و شکسته بندی باید به وسیله چراغ مخصوص عمل، نوع سقفی (سیالاتیک با باطری) تامین شود، که در بالای تخت حدوداً در وسط اتاق، نصب می شود.
چراغ سیالتیک چیست :
چراغ سیالتیک (لامپ های جراحی) یکی از ابتدایی ترین و مهمترین وسایلی هستند که در اتاق های عمل جهت روشن کردن موضع جراحی و مشاهده بهتر اندام کوچک و بدون کنتراست در مناطق عمیق موضع یا حفره های بدن به کار می رود.
مناسبترین چراغ برای اتاق عمل ، چراغ سیالتیک است و دارای انواع مختلفی از قبیل چراغ های تک قمره ، دو قمره و سه قمره می باشد که می توانند قسمت های مختلف را روشن کنند. از آنجا که هنگام عمل ممکن است دست ها ، سر ، تجهیزات و … باعث ایجاد سایه شوند ، بنابراین طراحی باید به گونه ای باشد که این چراغ ها سایه های مزاحم را کاهش دهند و اعوجاج رنگ را به حداقل برسانند.
به طور معمول یک چراغ جراحی از یک یا چند قسمت نوری تشکیل شده است که به یک بازوی معلق متصل شده‌اند و این بازو می‌تواند حرکات عمودی و دایره‌وار را فراهم کند.
